Martinje - Dzień św. Marcina

W kalendarzu katolickim 11 listopada obchodzony jest dzień św. Marcina, a w Chorwacji, szczególnie w jej północnozachodniej części, dzień ten obchodzony jest jako święto wina, dojrzewania moszczu. Jest to okazja do wielu imprez, na których winiarze i ich przyjaciele dziękują św. Marcinowi za dobry urodzaj i młode wino. Kim jest św. Marcin i dlaczego jest łączony ze zwyczajami „chrzczenia moszczu”? Sama postać św. Marcina, który od wieków pokazywany jest jako asceta, jest zupełnie odmienna od wesołego, ludowego święta młodego wina.

Święta te pochodzą z czasów przedchrześcijańskich i oznaczają okres, kiedy kończą się prace na roli i rozpoczynają przygotowania do zimy. Właśnie na dzień św. Marcina kończy się też fermentacja moszczu, który staje się młodym winem.

Dzień św. Marcina jest też ostatnim ze świąt w roku, które łączone są z pracami w winnicach. Z pracami tymi związane są cztery święta - św. Jerzy (w kwietniu), kiedy wykonuje sie pierwsze prace na winnicach, św. Jan (w czerwcu), kiedy pojawiają się pierwsze winogrona i św. Michał (we wrześniu), kiedy trwa winobranie i przygotowywany jest moszcz i wreszcie św. Marcin, kiedy moszcz dojrzewa i staje się młodym winem.

Historia mówi, że św. Marcin urodził się w Panonii w IV wieku, za czasów cesarza Konstantyna Wielkiego. Jego ojciec był trybunem wojskowym i na jego życzenie Marcin wstąpił do artylerii cesarskiej i służył w ówczesnej Francji. Pewnego zimowego dnia w Amiens Marcin spotkał przemarzniętego żebraka ubranego w szmaty, zdjął swój płaszcz, rozciął na pół i połowę oddał biedakowi. Tej nocy we śnie objawił mu się Jezus i powiedział - „to, co zrobiłeś dla żebraka, zrobiłeś dla mnie”. Wtedy Marcin odszedł z wojska i wstąpił do zakonu. W IV wieku był w Panonii, Dalmacji, Włoszech i Galii, a w 372 roku został biskupem Tours. Był pierwszym świętym, który nie zmarł śmiercią męczennika.


Kult świętego Marcina w średniowieczu rozszerzył się z Francji do Europy Środkowej i dotarł do Chorwacji, gdzie jest wiele kościołów pod jego wezwaniem. Dzień św. Marcina szczególnie wesoło obchodzony jest w Żupanii Zagrzebskiej, gdzie tradycyjne i bogate programy proponują miejscowości: Dugo Selo, której patronem jest święty Marcin, Samobor, gdzie jednocześnie obchodzi się święto kasztanów jadalnych, Sveti Ivan Zelina, Velika Gorica, gdzie jednocześnie odbędzie się tradycyjny festiwal gastronomiczny 8. Gastro Turopolja i 10. Wystawa Dni Jabłek oraz Jastrebarsko, gdzie dzień św. Marcina poza centralnym placem, gdzie jest bogaty program, obchodzony jest również w większości gospodarstw Pleševickiej drogi winnej. W Koprivnicko-križevackiej Żupanii moszcz będzie chrzczony w Križevcach i Kalniku, a v Međimurskiej Żupanii na drodze winnej Štrigova. Młode wino będzie chrzczone również w innych miastach i regionach północno-zachodniej Chorwacji. Tradycja ta jest również jest ważna dla Istrii, w miejscowościach Tar, Vrsar, Momjan i Sv. Martin!


Źródło: CNTB