Završje - Perła Istrii kontynentalnej

Na północy półwyspu istryjskiego, między Oprtaljem i Grožnjanem, na 240 metrowym wzgórzu znajduje się Završje, malownicze miasteczko, które w przeszłości otaczały podwójne mury. Mury cały czas są częściowo widoczne, były w nich dwie bramy, z których można rozpoznać obecnie tylko jedną. Nad nimi są dawne płąskorzeźby i herb rodziny Contarini, która rządziła na tych ziemiach przez trzy wieki.

Wyłożona płytami uliczka prowadzi na wzgórze z zabytkowym kościołem Najświętszej Marii Panny św. Korony z dzwonnicą. Kościół ma okrągłą apsydę i portal w kształcie strzelistego łuku z roku 1879, kiedy ostatni raz był rekonstruowany. Zbudowany został w XVI wieku i odnowiony w 1634, przy czym z wcześniejszych czterech zabytkowych ołtarzy zostały dwa. Były tu srebrne żyrandole i świeczniki z XVIII wieku i piękny puchar ze zdobionymi medalionami z 1476 roku. Kościół go pod koniec XVIII wieku sprzedał i dostał się do zbioru Rotszylda, a obecnie znajduje się w paryskim Luwrze. Gotyckie obrazy pochodzą z 1849 roku i są na nich Maria Panna, św. Jan Ewangelista i Chrystus, który wychodzi z grobu.

Obok kościoła znajduje się romańska dzwonnica, która ma 22 m wysokości i położona jest w najwyższym punkcie i tak wysokiego wzgórza. Dzwonnica-wieża, na której w przeszłości przebywali strażnicy i obserwatorzy jest specyficzna ze względu na to, że nie jest zakończona piramidą, ale prostym dachem, na którym wzniesiono zębate mury. Z wysokości rozciągał się wyjątkowy widok po sam horyzont i dlatego wróg nie mógł się zbliżyć niezauważony do miasta. Dzwonnica nachylona jest 40 cm w kierunku północnym i dlatego nazywana jest Krzywą Wieżą. Ma nawet siedem warstw murów, a u szczytu, zaraz pod strażnicą jest pomieszczenie na dzwony z powiększonymi półokrągłymi buforami.

Przed północną bramą Završja zbudowano duży kościół św. Jana i Pawła, nowy kościół parafialny, który został odnowiony w 1792 roku. Zdobią go cztery części fasady, a apsyda ma kształt koła. Jest w nim pięć ołtarzy i jest bogato zdobiony. Ołtarz Najświętszej Marii Panny św. Korony w 1792 podarował kościołowi szlachcic Besenghi. Na boku dachu wznosi się niewielki kamień z piaskowca. W kierunku doliny, przed zachowaną brama miejską, jest kościółek z 1556 roku, pod wezwaniem św. Rocha, a około kilometra na północ jest cmentarz z kościółkiem św. Andrzeja.

Završje było zamieszkałe już dawno o czym świadczą znalezione przed rzymskie przedmioty, jak również rzymskie grobowce i napisy. Znaleziono też ślady podobno pierwszej drogi konsularnej, która prowadziła przez kontynentalną część Istrii. Przy niej w 1885 roku odkryto tablicę nagrobkową, na której wymienione zostały różne postaci historyczne. Dawna nazwa średniowiecznego miasteczka została zachowana jako włoskie Piemonte. Pod tą nazwą znane było od 1102 roku, kiedy je markiz istryjski Ulrich II, podarował patriarsze z Akwilei.

Obecnie historyczne centrum Završja jest chronionym kompleksem urbanistycznym wpisanym do rejestru chorwackich zabytków.


Źródło: CNTB