Park Narodowy Brijuni

Narodowy Park Brijuni obejmuje Wyspy Brijuni. Wyspy te są najpiękniejszą grupą wysp w Istrii, obejmują 14 dużych i wiele małych wysp o sielankowym pięknie. W skład Narodowego Parku Brjuni wchodzą między innymi takie wyspy jak: Veliki Brijun, Mali Brijun, St. Mark, Gaz, Okrugljak, Supin, Supinić, Galija, Grunj, Vanga (Krasnica), Pusti (Madona), Vrsar, St. Jerome and Kozada. (Krasnica), Pusti (Madona), Vrsar, Sv.Jerolim i Kozada. W sensie geomorfologicznym archipelag jest przedłużeniem Istrii, od której oddziela go tylko płytka (ok. 12 m głębokości) cieśnina Fazana. Wyspy były integralną częścią półwyspu jeszcze10 tys. lat temu. Przedłużenie tej zachodniej Istrii i jest nazywane „Red Isrita”

Wlatach 1949-1980 wyspy były rezydencją Josipa Broza-Tity. Prezydent Jugosławii nie lubił stąd wyjeżdżać, dlatego przyjmował w swojej rezydencji nawet zagraniczne delegacje. Trzy lata po śmierci Tity wyspy wraz z otaczającym je morzem objęto ochroną, tworząc park narodowy o powierzchni prawie 40 km2. Wyspy Brijuni tworzą siedmiokilometrowy łańcuch pomiędzy Pula i Rovinj.
Większość krajobrazu i łąk parku znajduje się obecnie na dawnych terenach wiejskich. Tereny te należały niegdyś do rolników, którzy uprawiali ziemię, ale upadek populacji ( choroby, migracje itd.) doprowadził do spustoszenia terenu. Podczas przebudowy Brijuni w nowoczesny region turystyczny (od 1894r)cześć wysokiego lasu została wycięta, ale największe drzewa i dęby zostały zabezpieczone.
Na terenie parku przeważa typowa roślinność śródziemnomorska reprezentowana przez ok. 600 gatunków roślinnych. Najciekawszym zbiorowiskiem roślinnym jest las dębowy (Ornus quercetum ilicis). Biorąc pod uwagę wielowiekową obecność człowieka na tych wyspach, występowanie owej naturalnej formacji, zwłaszcza w tak dobrym stanie, jest zdumiewające. Na wyspach rośnie także drzewo poziomkowe (Arbutus unedo), pistacja kleista (Pistacia lentiscus), mirt (Myrtus comunis) i wrzosiec (Erica Arborea), a także liczne pnącza, które spowijają las aż po korony drzew: wiciokrzew (Lonicera implexa), powojnik (Clematis flamula) i asparagus (Asparagus acutifolius).
Oplecione pnączami drzewa tworzą tutaj niezwykły i bardzo malowniczy gąszcz. Innym niespotykanym nigdzie indziej na chorwackim wybrzeżu, zbiorowiskiem leśnym, jest las dębowy z wawrzynem (Ornoquercetum ilicis laurosum). Można go zobaczyć w środkowej i wschodniej części Wielkiego Brijunu. Na terenie parku zostały posadzone także inne gatunki drzew, które świetnie funkcjonują w tutejszym klimacie: sosna alepska, sosna czarna, pinia, jodła grecka, cedry, eukaliptusy, cyprysy, sekwoje i inne. Bardzo gęsta i bujna (sięga do ok. 8 m wysokości) jest tutaj makia, typowa dla wszystkich wysp Adriatyku.

Fauna występująca w Narodowym Parku Brijuni została urozmaicona przez szereg gatunków wprowadzonych tutaj przez człowieka. Szczególnie zadbano o to, aby znalazły się tutaj gatunki łowieckie. W 1893 r. wpuszczono zająca szaraka, a w 1902 r. jelenie aksis, daniele i muflony. Ze stale gniazdujących na Brijuni ptaków warto wymienić mewy, kormorany, jastrzębie, kobuzy, błotniaki i myszołowy. Czasami pojawiają się tutaj też perkozy, łyski, dzikie kaczki i siewki, które upodobały sobie niewielkie jeziorka na wyspach. Sporadycznie występuje też bocian czarny. Wiosna i jesienią na terenie Parku Narodowego można spotkać również wiele gatunków ptaków typowych dla Europy północnej, gdyż ptaki migrujące obrały sobie ten obszar za miejsce postoju.

Wody archipelagu bogate są w niemal wszystkie typowe dla Adriatyku gatunki zwierząt: korale, gąbki, strzykwy, sole, kongery czy bassy. Czasami pojawiają się tu też delfiny butlonose, które na stałe zamieszkują wody Lošinja.

Park Narodowy Kornati

Park Narodowy Kornati został założony w 1980 roku. Obejmuje 234 km2, 140 mniejszych i większych wysp - archipelag Kornati, oraz morze do 1 mili morskiej od linii brzegowej. Największa wyspa parku to Kornat (32 km2), najwyższy szczyt to Metlina (237 m n.p.m.). Wyspy znane są przede wszystkim z klifów tzw. koron, wcinających się w morze stromych skał (prawdopodobnie stąd pochodzi nazwa Kornati). Najwyższe klify znajdują się na wyspie Klobučar (80 m). Podmorskie części klifów sięgają 100 metrów. Kornati to najbardziej zagęszczony archipelag w całym basenie Morza śródziemnego. Jest podzielony na dwie grupy - Dolne i Górne Kornaty. Ze względu na swoją wapienną budowę znajduje się tu wiele jaskiń, wąwozów i kotłów krasowych, a cały park jest miejscem wielbicieli nurkowania. Całe wyspy są bezludne, przybywają na nie jedynie miłośnicy nurkowania, żeglarstwa i niczym nieskażonej nadmorskiej przyrody oraz ciszy i słońca. Na wyspach nie ma żadnych źródeł słodkiej wody, jedynie w grotach i zagłębieniach skalnych czasami zatrzymuje się deszczówka.

Ze względu na niezbyt bujną roślinność nie występują tutaj prawie żadne zwierzęta lądowe poza jaszczurkami i rzadkimi na tych terenach zającami szarakami lub kunami. Za to bardzo bogaty jest tu świat ptaków. Sokół wędrowny, rarogi górskie, gołębie, mewy srebrzyste, jeżyki, kormorany czubate, i puchacze to jedne z tych niezwykłych mieszkańców, których możemy tam spotkać. Na Kornati nie wolno się wspinać, ale można je podziwiać z daleka bądź spod wody. Woda jest tam tak czysta, że świat podwodny można podziwiać choćby z łodzi. A jest to bardzo bogaty i piękny świat, skupiający kilkaset gatunków i podgatunków roślin morskich oraz prawie trzysta gatunków morskich zwierząt. Czasem można tu spotkać nawet delfiny. W Parku Narodowym Kornati wyznaczonych zostało 7 punktów do nurkowania i kilka punktów widokowych, z których możemy podziwiać cały park. Dla tych, którzy lubią zwiedzać miejsce to oferuje ruiny starych forsyfikacji, średniowieczne osady, twierdzę Tureta z czasów bizantyjskich oraz rzymską willę w Mala Proversa.

W PN Kornati panuje łagodny, śródziemnomorski klimat, co wraz z wapiennym podłożem stanowiłoby idealne warunki do uprawy oliwek, fig, winorośli czy owoców cytrusowych. Jednak ten sam suchy klimat powoduje, że na wyspach prawie nie występuje roślinność - poza trawą i makią. Ciekawą, wyrastającą spomiędzy szczelin nasłonecznionych skał rośliną jest endemiczny chaber Centaurea ragusina. Na niektórych wyspach zachowały się niewielkie lasy z dębem ostrolistnym i jesionem mannowym (Orno quercetum ilicis). Wody na terenie parku są czyste, a dno w znacznych partiach tworzą nieporośnięte skały wapienne, dzięki czemu nawet z łodzi widać jak na dłoni przepływające ryby. W wodach wokół wysp występuje aż 346 gatunków i podgatunków roślin morskich. Świat zwierzęcy reprezentuje 295 gatunków i jednostek taksonomicznych niższego rzędu. Oczywiście najliczniej reprezentowane są mięczaki. Jest ich około 95 gatunków, m. in. ośmiornice, kalmary, mątwy i langusty. Z ryb, których jest tutaj ok. 65 gatunków, warto wspomnieć o trzech gatunkach skorpen, a także o kongerach, doradach i strzępielach. Ponadto występuje tu też 25 gatunków gąbek, 23 gatunki stawonogów i 12 gatunków parzydełkowców, np. koral żółty (Parazoanthus axinaellae) i przepiękny koral czerwony (Corralium rubrum). Spotkać tu można również szkarłupnie - rozgwiazdy, strzykwy (zwane popularnie ogórkami morskimi) i wiele innych. Ciekawostką są też pojawiające się czasami delfiny. Wody Parku Kornati, a szczególnie zatoczki przy wyspach, należą do najbogatszych terenów rybackich w Chorwacji. Jednak łowienie ryb jest tutaj zabronione.

Park Narodowy Krka

Park Narodowy Krka, utworzony został w 1985 r., ma powierzchnię 109 km2. Obejmuje dolny bieg rzeki Krka, od miejscowości Trosenj i Necven, aż po jej ujście do morza w okolicy mostu Szybenik na magistrali adriatyckiej. Terytorium Parku Narodowego Krka wraz ze swymi jeziorami i wodospadami jest jednym z najbardziej znanych pamiątek naturalnych Chorwacji. Rzeka Krka bierze początek w Górach Dynarskich, niedaleko Knina, po czym spływa w stronę Adriatyku, gdzie - po 72,5 km biegu - kończy żywot w śibenskim kanale. Jej kaniony i bariery z wapienia wytworzyły unikalną krainę. Różnice wysokości łamie Krka kilka małymi i dużymi wodospadami.

Od miejscowości Knin, już w granicach 9 km wzdłuż rzeki znajduje się 20 m, wysoki wodospad Biluszicz, potem 15 m wysoki Brijan, 52 m wysoki Manojlovac i 25 m wysoki Roszki slap. Koryto rzeki dalej się rozszerza do jeziora Visovac. Największy i najładniejszy wodospad, 46 m wysoki Skrandinski buk, został wytworzony na zbiegu Krky z dopływem Cikola. Na swej podróży w kierunku morza formuje rzeka Krka jezioro Prukljan, które ma wszystkie atrybuty morza, łącznie z przypływem i dopływem. W wodzie żyją ryby słodkowodne i morskie. Ujście Krky do morza jest prawie niedostrzegalne. Rzeka jest spławna dla łodzi z zanurzeniem do 2 m aż do wodospadu Skradinski buk. W granicach 1 km od Skradinu jest w dolinie rzeki most w wysokości 5 m nad poziomem wody. Najciekawsze fragmenty, znane ze zjawisk krasowych, to odcinek od Visovaćkiego jezera po Skradin i na północ od Visovaćkiego jezera. Ciekawostką przyrodniczą jest ciąg wodospadów (główne to Skradinski buk i Rośki slap) i dolina rzeki przybierająca gdzieniegdzie postać kanionu. Atrakcje stworzone przez człowieka to przede wszystkim klasztory: na wyspie Visovac i na północ od wodospadu Rośki slap. Park Narodowy Krka należy do południowoeuropejskiego obszaru, który ze względu na obfite położenie i mozaikowy podział różnego rodzaju żyjątek charakteryzuje się wyjątkowo bogatą i rozmaitą fauną i florą. Na obszarze PN Krka stwierdzono 860 rodzajów i pod rodzajów roślin, wśród których jest sporo adriatyckich gatunków. Pod względem bogactwa gatunków roślinnych, wśród ciepłych i suchych oraz wilgotnych i cienistych żyjątek, szczególnie interesujące są wodospad Roski ze swoją wegetacją kanionową oraz wodospad Skradinski, który umożliwia obserwację roślinnych gatunków. W rzece Krce żyje 18 rodzajów ryb, wśród których jest 10 rzadkich gatunków, co zalicza rzekę do pomników przyrody najwyższej kategorii. Duża rozmaitość (22 rodzaje), struktura wspólnot ptaków i duże znaczeni Krki dla wędrówek wiosennych i jesiennych zlicza ją do najbardziej wartościowych regionów w Europie pod względem ornitologicznym. Wśród ssaków najbardziej cenna jest fauna nietoperzy, która zawiera 18 rodzajów, głównie zagrożonych lub przed wymarciem w Europie. Obszar rzeki Krki obfity jest w ślady archeologicznych osiedli oraz w liczne pomniki historyczne i kulturalne. Najstarsze ślady, które świadczą o obecności człowieka wzdłuż Krki są to prehistoryczne znaleziska pozostałości z paleolityku, ceramika neolityczna, nożyczki krzemienne oraz fragmenty żaru i kości. Wzdłuż prawego brzegu Krki, pomiędzy miastem Skradin (w całości chronione jako pomnik kultury) i Skradinskim wodospadem, znajdują się pozostałości antycznego wodociągu rzymskiej Scardony. Na terenie parku znajdują się pozostałości kilku średniowiecznych staro-chorwackich twierdz z XIV wieku: Trosenj-grad, Necven-grad, Bogocin-grad i Kljucica, która ze względu na swoje wymiary i zachowanie stanowi jeden z najbardziej znaczących obiektów fortyfikacyjnych w Chorwacji. Wśród obiektów sakralnych najcenniejszymi perłami Parku są kościół franciszkański i klasztor na wysepce Visovac oraz klasztor „Krka” za swoim bogatym skarbem artystycznym i kulturalnym. Na wodospadzie Roskim i wodospadzie Skradinskim znajdują się liczne młyny i słupy, które mają wyjątkowe znaczenie kulturalno-historyczne. Park można obejść drogą wodna, szosą lub piechotą. W organizacji PN Krka można drogą wodną zwiedzić wodospad Skradinski, ze Skradinu oraz wyspę Visovac i wodospad Roski z przystani znajdującej się nad wodospadem Skradinskim. Na życzenie odwiedzającego organizowane są wycieczki panoramiczne do ujścia rzeki Cikoli. Samochodem Park można zwiedzić korzystając ze wszystkich dróg publicznych zaznaczonych na mapie, oprócz dróg pieszych przy wodospadzie Skradinskim, na wyspie Visovec oraz przy klasztorze „Krka”, które można zwiedzić jedynie w organizacji PN Krka statkiem lub autobusem.

Park Narodowy Mljet

Park Narodowy Mljet powstał w 1960 roku. Zachodnia część wyspy jest bardzo członowata. Dla swej obfitej wegetacji, różnorodnej zwierzyny i cenne kulturalne zabytki została jedna trzecia wyspy ogłoszona parkiem narodowym. Park Narodowy Mljet usytuowany jest w północno-wschodniej części wyspy Mljet i zajmuje powierzchnię 31 km2( ok 30% wyspy). Wyspa Mljet zbudowana jest ze skał wapiennych i dolomitowych, a wiec tak jak i inne chorwackie wyspy. Występują na niej również zjawiska krasowe. Atrakcją, dla której stworzono ten park i która przyciąga do niego wielu turystów, są dwa słonowodne jeziora: Veliko Jezero(Wielkie) i Malo jezero (Małe). Powierzchnia Wielkiego jeziora ma wymiary: powierzchnia145 ha a głębokość: 46m. Małe jezioro ciągnie sie na 24 ha i posiada głębokość 29,5m. Obydwa jeziora są połączone z morzem dwoma wąskimi sztucznymi kanałami. W ten sposób oba jeziora na stałe są połączone z morzem Morskie podmuchi wytwarzają prądy morskie, które kiedyś napędzały młyny wodne. W południowej części leży wyspa Svieta Marija z klasztorem benedyktynów z 12. stulecia. Z powodu wolnego krążenia wody pomiędzy obydwoma jeziorami temperatury wody w tych jeziorach podczas lata osiągają nawet 34°C, która jest wyższą aniżeli morza, a podczas zimy temperatury tu bywają aż od 8°C niższe. Obydwa jeziora słyną z mnóstwa ostryg. Płynięcie po jeziorach jest zabronione, lecz zwiedzanie umożliwiają łodzie okrężne parku narodowego. Oprócz tych dwóch jezior Park zawiera: zatokę Soline w pasmie morskim, który ciągnie się 500m od najbardziej sterczącym przylądkiem z przyległymi wyspami, oraz osady Polacze, Pomena i Govedari. W Małym jeziorze zachodzą silne naturalne procesy eutrofizacji, przez co w dolnych warstwach nie ma tlenu. Woda w obu jeziorach posiada też dużo większe zasolenie oraz wyższą o kilka stopni Celsjusza temperaturę, niż woda morska wokół wyspy. Mljet jest nazywana przez chorwatów najbardziej zieloną wyspą na chorwackim Adriatyku, gdyż 75% jej powierzchni pokrywają lasy z sosną alepską (Pinus halpensis), którą najczęściej można spotkać w dolinie jezior, oraz dębem Orno (Quercetosum ilicis). Teren parku jest aż w 90% zalesiony. Właśnie ochrona tutejszej roślinności była głównym powodem, dla którego założono park narodowy.

Bardzo interesująca jest także fauna Mljetu. Żyją tutaj dziki, a kiedyś w wielkich ilościach występowały jadowite węże, które zagrażały ludziom i zwierzętom hodowlanym. Dlatego w 1910 r. wpuszczono na Mljet mangusty, które żywią się wężami. Człowiek wprowadził także na wyspę daniele. W wodach wokół Mljetu żyją prawdopodobnie bardzo rzadkie śródziemnomorskie foki mniszki (Monachus monachus).

Park Narodowy Paklenica

Park Narodowy Paklenica jest najstarszym parkiem narodowym Chorwacji. Został utworzony w 1949 roku, choć obszar parku objęty był ochroną znacznie wcześniej. Paklenica rozciąga się na obszarze 145 km od miasta Starigrad-Paklenica w paśmie górskim Velebit i obejmuje dwa monumentalne kaniony Velika i Mala Paklenica, które wyglądaja jak prawdziwe piekło. Kanion Velika Paklenica osiąga 400 m głębokości, natomiast Mala Paklenica 350 m. Większy kanion ma 14 km długości. Dołem płynie potok Velika Paklenica, od którego cały kanion bierze nazwę. Potok ten w czasach suszy zanika całkowicie, ale za to poziom wody w okresach deszczowych jest wysoki i wartki. Ściany kanionu są bardzo strome i wysokie (ok. 400 m), co przyciąga tutaj miłośników wspinaczki górskiej. Najszerszy (714 m) jest w miejscu nazywanym Anica Kuk. Mala Paklenica jest niższa i krótsza, a od Velikiej Paklenicy oddziela ją płaskowyż położony na wysokości ok. 500 m n.p.m., który nie wchodzi już w obręb parku.

Park dostarcza niezapomnianych wrażeń wizualnych, jest to bowiem obraz potężnych gór stykających się z łagodnym lazurowym morzem. W 1978 roku został tu utworzony dodatkowo rezerwat biosfery pod auspicjami UNESCO. Na terenie parku znajdują się lasy bukowe, które są główną przyczyną dla której obszar parku został objęty ochroną. Park Narodowy Paklenica to również prawdziwy "kąsek" dla miłośników fauny i flory.

Świat fauny najliczniej jest reprezentowany przez owady. Występują tutaj m.in. rzadkie chrząszcze z rodziny biegaczowatych - Carabus croaticus i Carabus creutzeri, a także ponad 80 gatunków motyli. Licznie reprezentowane są też gady, płazy oraz ptaki. Spośród ponad 200 gatunków ptaków najciekawszy niewątpliwie jest rzadko gdzie indziej spotykany sęp płowy (rozpiętość skrzydeł do 3 metrów) oraz sokół wędrowny gnieżdżący się na zboczach kanionów Wielkiej i Małej Paklenicy, jak i orły królewskie, rarogi górskie i gadożery. Spotkać tu można również żółwie endemiczne Ze ssaków należy wymienić żbika, niedźwiedzia, kuny, lisy, rysie, jelenie, dziki i wilki.

Na terenie Parku Narodowego Paklenica rośnie ok. 700 gatunków roślin, z czego ponad 30 endemicznych. Najpopularniejsze z nich są dwa gatunki dzwonków - Campanula fenestrellata i Campanula waldsteiniana. Tutejsze lasy tworzą głównie dęby ostrolistne (Quercus illex) oraz buki.

Park Narodowy Paklenica jest unikalnym geograficznym i klimatycznym regionem. Jest to obszar, gdzie spotykają się łagodny klimat śródziemnomorski i surowy klimat górski. Jest to również obszar zadziwiającej symbiozy morza i gór. Spacer ścieżkami parku wśród wspaniałych skalistych terenów widok kryształowo czystego morza stanowią niezapomniane doświadczenie.

Park znajduje się blisko Jadranskiej Magistrali, tuż nad Adriatykiem, czyli w pobliżu miejsc często przez turystów odwiedzanych, dlatego często przybywają tutaj wycieczki zorganizowane oraz indywidualne. Park Paklenica proponuje bardzo rzadkie w Chorwacji możliwości uprawiania górskiej turystyki pieszej, w czasie wędrówki można odwiedzić dwa znajdujące się na trasie schroniska.