Rijeka - Historia torpedy

W Muzeum Miasta Rijeki niedawno otwarto ekspozycję o pierwszych 100 latach rijeckiej torpedy - doskonałym i najbardziej skomplikowanym osiągnięciu rijeckich wynalazców, techników i przemysłowców. Wystawa, która będzie otwarta do połowy września, jest pierwszym krokiem do stworzenia zbioru muzealnego - Muzeum Przemysłu, Gospodarki i Transportu.

Historia torpedy zaczyna się w latach 60-tych XIX wieku, kiedy Rijeka szybko się rozwijała i stała się nowoczesnym miastem europejskim.

Wynalazca torpedy Giovanni Luppis, urodzony w Rijece, w rodzinie bogatego armatora. Przed odejściem na emeryturę jako kapitan fregaty austrowęgierskiej myślał o nowej broni zwanej "obrońca wybrzeża". Chodziło o jednostkę pływająca o długim kształcie napełnioną materiałami wybuchowymi i niewidocznymi szklanymi żaglami, którymi można było sterować z brzegu.

Luppis w 1861 roku przedstawił projekt Technicznemu Komitetowi Austriackiej Marynarki Wojennej. Reakcja nie była pozytywna, jednak Luppis się nie poddał i wrócił do Rijeki, gdzie spotyka się z przemysłowcem Giovannim Ciottą, który później został prezydentem Rijeki, w czasie jej największego wzrostu. Ciotta trzy lata później skontaktował Luppisa z dyrektorem Rijeckiego Zakłądu Technicznego, Robertem Whitheadem, z którym ustalił współpracę w udoskonaleniu modelu Luppisa. Jednak w pewnym momencie Whitehead rezygnuje z podejścia Luppisa i decyduje o tym, że jednostkę pływającą trzeba zanurzyć pod powierzchnię wody, żeby zmniejszyć jej widoczność i wpływ na kurs.

W grudniu 1866 roku zaprezentował swój prototyp. W celu próbnych wystrzałów w 1868 roku, na niszczycielu Gemse montuje swój wynalazek, wyrzutnię. Ukończony w rijeckiej stoczni braci Schiavon, Gemse staje się pierwszym statkiem torpedowym na świecie.

Whitehead w 1875 roku otwiera fabrykę torped z roczną produkcją 800 sztuk.

Rijeckie torpedy zamawiają Wielka Brytania, Francja, Włochy, Niemcy, Szwecja, Japonia, Argentyna, Rosja i inne kraje. Fabryka otwiera zakłady zagranicą i z czasem sprzedaje licencje na produkcję na świecie. Produkcja torped w Rijece trwała do 1966 roku. Obok hal dawnej fabryki znajduje się jeszcze wyrzutnia z lat trzydziestych. Według dostępnych informacji, w Rijece od 1866 roku do sierpnia 1943 roku wyprodukowano 20323 torpedy, 1053 wyrzutnie i 1368 kompresorów wysokociśnieniowych. Produkcję torped w rijeckiej fabryce zakończono w 1966 roku.


Źródło: CNTB